به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به نقل از خبرگزاری ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین مهدی علیزاده، استادیار اخلاق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و رئیس قطب اخلاق، خانواده و سبک زندگی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علیمه قم شامگاه چهارم مرداد در نشست علمی «آینده‌پژوهی اخلاق قرآنی؛ فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌ رو»، که از سوی انجمن معارف دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد با بیان اینکه قریب به دو میلیارد مسلمان در سراسر جهان وجود دارند، گفت: قرآن کریم محور اجماع و پذیرش همگانی در بین منابع معرفتی در تمام فرق مسلمین است و قرآن برترین آموزه‌های اخلاقی را در بردارد.

             

وی با بیان اینکه مدیران ارشد فرهنگی و سیاستگذاران فرهنگی در جهان اسلام باید خود را نیازمند اخلاق‌گستری بدانند، افزود: همه جوامع بشری این خودآگاهی را دارند که باید در عرصه فرهنگ کشورشان سرمایه‌گذاری و تدابیر مهمی داشته باشند زیرا ضعف اخلاق در جامعه مخاطرات جدی برای هر جامعه به حساب می‌آید.

بازار ۲ میلیاردی برای تولیدات فاخر قرآنی

علیزاده با بیان اینکه استخراج نظام اخلاق قرآنی و توسعه این نوع مباحث، تولید متاعی است که بازاری دومیلیاردی در انتظار آن وجود دارد، اظهار کرد: همچنین عطش آشنایی غیرمسلمین با قرآن موضوعی غیرقابل انکار است و جمع زیادی از غیرمسلمین دوست دارند بدانند نگاه قرآن کریم نسبت به مسائل مهم جهانی در دوره معاصر چیست از جمله نگاه قرآن به صلح و محیط زیست و فقر و سلامت جسم و روح و جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی و سایر دغدغه‌های مشترک بشری.

علیزاده با بیان اینکه اخلاق مقوله‌ای جذاب‌تر از موضوعات دیگر برای مردم در دنیای کنونی است، افزود: مثلا از موضوعاتی که مردم دنیا دوست دارند موضع قرآن را نسبت به آن بدانند مسائل اخلاق خانوادگی و ارتباط زوجین و سایر اعضای خانواده با همدیگر است؛ همچنین مباحث اخلاقی از سویی فطری هستند و این هم فرصت مناسبی برای پرداختن و نشر اخلاق قرآنی در دنیای کنونی است.

استادیار اخلاق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، اظهار کرد: مسئله دیگر بحث وحدت شیعه و اهل سنت است؛ حوادثی که در سوریه ایجاد شد یعنی حمله داعش به این کشور و عراق، تراژدی و نگرانی جدی برای بحث تفرقه شیعه و سنی ایجاد کرد از این رو الان که این مسائل تا حدودی فروکش کرده است باید با محوریت قرآن سراغ وحدت برویم تا دشمنان دوباره با شعار تفرقه بینداز  و حکومت کن از چنین فضایی سوءاستفاده نکنند. 

قرآن؛ محور وحدت اسلامی

علیزاده با بیان اینکه قرآن کمک می‌کند تا مسلمین سوءظن نسبت به همدیگر را کنار بگذارند یا کاهش دهند، اضافه کرد: قرآن منبع مقدس و مشترک بین دومیلیارد مسلمان است و اگر بتوانیم در قرآن هم روی محور ارزش‌های مشترک یعنی اخلاق قرآنی با هم به تفاهم برسیم گام بلندی در رسیدن به وحدت کلمه و آرمان و شعار مقدس مشترک طی خواهد شد. 

وی با بیان اینکه بیشترین مشترکات بین فرق مختلف اسلامی در شاخه‌های اخلاقی و فقهی و کلامی و ... در اخلاق است،  افزود: فرق مسلمین در موضاعات فقهی و کلامی اختلافاتی دارند و این اختلافات حتی در بین فرق اهل سنت با هم و شیعه با یکدیگر وجود دارد ولی ارزش‌های اخلاقی قرآن، بیشترین محور مشترک بین همه مسلمین است. از این رو استخراج نظام اخلاقی قرآن و دنبال کردن سبک زندگی اخلاقی قرآن فرصت قابل توجه برای وحدت اسلامی است. 

این پژوهشگر علم اخلاق اسلامی با اشاره به رواج اسلام‌ستیزی، قرآن‌ستیزی و قرآن‌سوزی که در غرب رواج دارد، گفت: این روزها شاهد اهانت و جسارت به قرآن کریم از سوی یک عده انسان‌های روسیاه و شقاوت‌پیشه هستیم، در بهمن ۱۴۰۱ سیاستمدار سوئدی دست به اقدام زشت قرآن‌سوزی زد و بعد در دانمارک دنبال شد و در این روزها هم دوباره شاهد این کار هستیم کما اینکه در چندین سال قبل یک  کشیش آمریکایی دست به این جنایت زد که البته خودش جای تحلیل دارد که فعلا از آن می‌گذریم.

قرآن‌سوزی باعث تمایل بیشتر غرب به قرآن می‌شود

وی افزود: مهم این است که به قول سردار سلیمانی، فرصت‌ها از دل تهدیدات به دست می‌آید و گرچه این حادثه بسیار تلخ است ولی در عین حال فرصتی برای معرفی بیشتر قرآن به مردم دنیاست. ممکن است طیف قابل توجهی از مردم غرب آشنایی چندانی با قرآن نداشته باشند ولی این جنایات سبب می‌شود تا تمایل آنها برای آشنایی بیشتر با قرآن فراهم شود.

علیزاده با بیان اینکه بنده بیش از یک دهه است که در محیط‌های دانشگاهی تبلیغ دارم، افزود: تجربه بنده نشان می‌دهد پذیرش قرآن کریم نسبت به احادیث و روایات و سایر موضوعات دینی به صورت نسبی بالاتر است یعنی اگر بتوانیم پیام قرآن را با استدلال و تبیین مناسب ارائه دهیم به مراتب زمینه پذیرش و جذب آن بیشتر خواهد بود. با اینکه جوانان ما فضای گفتمان آزاد و مباحث عقلانی را هم دوست دارند و ان قلت و قلت می‌کنند ولی وقتی مسیر بحث با قرآن پیوند می‌خورد به ثبات و اطمینان بیشتری نسبت به بحث عقلی محض می‌رسد.

وی افزود: این ضریب نفوذ پیام وحی خیلی می‌تواند کمک کند تا ما از این فرصت استفاده بهینه‌تری ببریم به خصوص وقتی مباحث فطری شود و مباحث اخلاقی قرآن کریم هم فطری است؛ قرآن در سوره شمس ۱۱ سوگند پیاپی فرموده است تا بر اهمیت دین تاکید فرماید و در ادامه هم فرموده است که خدا خوبی‌ها و بدی‌ها را بر انسان الهام کرده است یعنی انسان سرمایه فطری دارد و این سرمایه فطری سرمایه خوبی برای تفاهم بین مسلمین است.

تمایل مراکز علمی به کارهای فاخر قرآنی

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه انگیره مراکز علمی در سطح جهان اسلام برای استفاده از کارهای فراخر و نوآورانه قرآنی بسیار زیاد است، تصریح کرد: اگر ما بتوانیم به عنوان یک شیعه و مسلمان کار جدی در عرصه مطالعت اخلاق قرآنی داشته باشیم به شدت مورد پذیرش مراکز علمی جهان اسلام است و قدر آن را می‌دانند البته اگر فاخر و نوآورانه باشد و فناوری فضای مجازی هم این روند را تسهیل کرده است همچنین فرصت دیگر فراروی آینده اخلاق قرآنی، بیرون رفتن از فضای آکادمیک و توجه به سایر اقشار است.

وی افزود: امروزه مباحث قرآنی در صورتی  که به خوبی مطرح شود در داخل و خارج از ایران به شدت مورد پذیرش و علاقه‌مندی مردم است مخصوصا اگر ما به بحث اخلاقی قرآنی که دغدغه روز مردم است توجه کنیم. مانند مباحث تربیتی و معنوی، خانوادگی، زوجین و زندگی فردی و ... و به خصوص اگر این مطالب در قالب پادکست‌های صوتی و تصویری و کلیپ و ... ارائه شود. 

مطالعات مقارن و نقش آن در ترویج قرآن

علیزاده افزود: فرصت دیگر مطالعات مقارن اسلام و مسیحیت است؛ در فضای علمی وقتی به این نوع مباحث می‌پردازند، سراغ تطبیق دو کتاب مقدس یعنی قرآن و عهد عتیق می‌روند و ما هرقدر بتوانیم مباحث قرآنی قابل فهم برای غیرمسلمین تولید کنیم بیشتر مورد استفاده آنان خواهد بود و باعث توسعه گفتمان و اندیشه قرآنی در سطح جهان خواهد شد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: یکی از دوستان بنده که در عرصه مسیحیت تحقیق و پژوهش دارد بارها تاکید کرده است که ما بیش از انجام کارهای الهیاتی و اعتقادی اگر روی مباحث اخلاقی مشترک تاکید کنیم بیشتر جواب خواهد داد و می‌تواند به وحدت بین‌الادیانی کمک کند. 

دینداری فقه‌محور رو به افول است

علیزاده افزود: محور دیگر قابل طرح، آینده دینداری در ایران است؛ ما چند سال قبل کاری در این زمینه انجام دادیم که دوسال طول کشید و منحنی رشد دینداری در ایران مورد بررسی قرار گرفت؛ حاصل این کار یک کتاب ۴۰۰ صفحه‌ای شد و یکی از نتایج به دست آمده این بود که  متاسفانه دینداری فقه‌محور در جامعه ایران رو به افول است.

وی تاکید کرد: فقه بخش مهمی از آموزه‌های قرآن و سنت است و زیست جامع اسلامی بدون فقه امکان ندارد ولی سوگمندانه به دلایل مختلف بحث فقه‌گریزی در کشور به صورت فزاینده رو به رشد است و این روند ادامه خواهد یافت، البته این به معنای آن نیست که ما هسته سخت مؤمنین و متشرعین را نادیده بگیریم ولی مع‌الاسف بخش خاکستری جامعه بیشتر از فقه رویگردان خواهند شد و این مسئله رویکرد افراد را به سمت دینداری معنوی‌تر سوق خواهد داد و اخلاق در اینجا جایگاه و ضریب بیشتری خواهد داشت لذا لازم است ما به صورت پیش‌دستانه مدل اخلاق قرآنی را به صورت جدی ارائه دهیم و معنویت اخلاق قرآنی را رواج دهیم و این گفتمان دست بالاتری پیدا کند.

سوءاستفاده صهیونیست‌ها از نقاط ضعف

علیزاده با تاکید بر اینکه اخلاق قرآنی می‌تواند لنگری برای بازسازی کامل منظومه ایمانی باشد لذا بحث اخلاق قرآنی در آینده بسیار مهم است، ادامه داد: جریان الحاد مدرن و اسلام‌ستیز صهیونیستی و مسیحیت تبشیری به ویژه امتداد رسانه‌ای آنها به شدت دنبال نقاط ضعف ما هستند از این رو دنبال یکسری مسائل مانند روایات ضعیف‌السند و مجعول می‌شوند تا آنها را مانند پتکی بر سر دینداری مسلمین بکوبند.

وی اضافه کرد: روندپژوهی دینداری نشان می‌دهد بخش خاکستری جامعه ایمانش نسبت به حدیث در آینده کمتر خواهد شد، در چنین شرایطی دو حالت وجود دارد و یا این بخش  دست از دینداری برخواهد داشت یا دنبال جایگزین خواهد بود و تجربه نشان می‌دهد که بیشتر دنبال جایگزین می‌روند از این رو فرصت بیشتری به خصوص برای مباحث اخلاق قرآنی ایجاد می‌شود.