پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی
مواجهه غزالی و آکوئیناس با اخلاق فضیلت ارسطو
به همان میزان که توماس آکویناس نقش تاثیری در جهان مسیحیت داشته است، امام محمد غزالی نیز در عالم اسلام اثر و جایگاه انکار ناپذیری دارد. در این کتاب به بررسی مواجهه این دو متفکر با اخلاق فضیلت ارسطویی و مقایسه آرای اخلاقی این دو پرداخته شده است. امید است نتایج چنین مقایسه ای بتواند راهی به درک عمیق تر تحولات اخلاقی دنیای معاصر، با هدف هموارکردن مسیر گفتگوی همدلانه پیروان ادیان و سینت های فکری متفاوت و نیز رفع از
معضلات اخلاقی بگشاید. کتاب حاضر به گونه ای نگارش یافته است که هم برای افراد علاقمند به مباحث مقایسه ای در زمینه اخلاق و هم برای تمام افرادی که دل در گرو مطالعات اخلاقی دارند، سودمند افتد.
مواجهه غزالي و آكوئيناس با اخلاق فضيلت ارسطو
موضوع:فلسفۀ اخلاق
زبان :فارسی
سال نشر:1396
تیراژ: 750
تعداد صفحات:312
تعداد جلد: 1
نوبت چاپ: اول
ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
فهرست مطاالب کتاب
سخنى با خواننده
پيش گفتار
فصل اول: فضايل از نگاه ارسطو
فصل دوم: روایت غزالی از اخلاق فضیلت ارسطویی
فصل سوم: روایت آکوئیناس از اخلاق فضیلت ارسطویی
فصل چهارم: سنجش اخلاق غزالی و اخلاق آکوئیناس
کتابنامه
نمایه‌ها
خلاصه کتاب
برگزیدن یک متفکر از دنیای اسلام و یک متفکر از حوزۀ مسیحی مغرب زمین در این پژوهش، البته بدون دلیل نبوده است. دلیل اول چنین انتخابی ویژگی‌های فردی هر یک از این دو اندیشمند و دلیل دیگر تأثیری است که تفکر غزالی و آکویناس به ترتیب در جهان اسلام و مسیحیت داشته‌اند. اگرچه دربارۀ اندیشه‌های هر یک از این دو متفکر مطالب زیادی در دسترس است، اما پژوهشی مقایسه‌ای دربارۀ نگاه اخلاقی آنها پیش از این انجام نشده بود.
به نظر می‌رسید برای رسیدن به اهداف یاد شده، باید از مباحث مقدماتی‌تر آغاز کرد. به این منظور در بخشی از این نوشتار به تعریف و ضرورت طرح بحث دربارۀ فلسفۀ اخلاق و همین‌طور غایت اندیشۀ اخلاقی پرداخته شد، همچنین برای روشن‌شدن مراد از اخلاق فضیلت علاوه بر تعریف آن، به منظرهای گوناگون در اخلاق هنجاری که مکاتب اخلاقی مختلف عهده‌دار بیان مبانی آن هستند، اشاره‌ای مختصر شده است.
در ادامۀ متن دربارۀ اخلاق فضیلت ارسطو که به شکل مستقل موضوع این نوشته نیست به قدر مختصر و تنها برای افرادی که پیش از این آشنایی کمتری با اندیشۀ اخلاقی ارسطو داشته‌اند، توضیحی مختصرآمده است و به دلیل اینکه افکار هر اندیشمندی قطعاً متأثر از شرایط خاص فردی و اجتماعی اوست، در بخش‌هایی مجزا به زندگی، آثار و همین‌طور شرایط اجتماعی عصر غزالی و آکویناس پرداخته شده است.
دربارۀ اخلاق هنجاری غزالی و آکویناس، تعریفشان از فضیلت، اقسام و مهم‌ترین فضایل مورد نظر آنها و همین‌طور نحوۀ کسب‌شان مطالب جداگانه‌ای مطرح شده است. در بخشی هم که به راه‌های کسب فضایل اخلاقی اختصاص دارد، به شکلی مجزا از ویژگی‌های منحصر به فرد فلسفۀ اخلاق غزالی به دربارۀ اخلاق تصوفی و همین‌طور بحث قانون طبیعی آکویناس سخن به میان آمده است. در مباحث فرا‌اخلاقی غزالی و آکویناس، نگاه تحلیلی- انتقادی به نظریۀ فضیلت و نحوۀ مواجهه این دو متفکر با پرسش‌هایی دربارۀ معرفت‌شناسی، معناشناسی، هستی‌شناسی و روان‌شناسی و همین‌طور نظریۀ سعادت بررسی شده است.
برای اثبات فرضیه‌ها و مدعاهای متن، طبیعتاً استفاده از منابع مکتوب، ضرورت داشته که شامل آثار خود این اندیشمندان و همین‌طور نوشته‌هایی است که دربارۀ هر یک از آنها به نگارش در آمده است. طرح اولیه این پژوهش برگرفته از رسالۀ دکتری اینجانب با عنوان «بررسی مواجهه غزالی و آکویناس با نظریۀ فضیلت در فلسفۀ اخلاق ارسطو» زیر نظر استاد بزرگوار، جناب آقای دکتر محسن جوادی بوده که ضمن بازبینی کلی، جا به جایی برخی مطالب و افزودن توضیحاتی دربارۀ اخلاق فضیلت ارسطو، به نوشتۀ حاضر تبدیل شده است.
منبع:
پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
زهره السادات ناجی, معرفی آثار, آثار علمی پژوهشکده فلسفه و کلام
|