پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی
جاودانگی
یکی از بنیادی ترین پرسش های بشر، مسئلۀ جاودانگی است که از دغدغه های همیشگی انسان نیز می باشد. زمینه برای چنین اندیشه ای در بشر از چند جهت است؛ از جمله آنکه مرگ تجربه ای است که نصیب همگان می شود و این خود به خود مسئلۀ سرنوشت پس از مرگ را پیش می کشد. در کنار این، روح ابدیت خواهی بشر، خود، پیش زمینه های اندیشۀ جاودانگی را تولید و مجالی را در انسان برای تفکر، حتی پذیرش این اندیشه ایجاد می کند.
جاودانگی ،رضا اکبری؛ چ1، قم: بوستان کتاب، 1382، 416 صفحه رقعی.
موضوع اثر و اهمیت آن:
یکی از بنیادی ترین پرسش های بشر، مسئلۀ جاودانگی است که از دغدغه های همیشگی انسان نیز می باشد. زمینه برای چنین اندیشه ای در بشر از چند جهت است؛ از جمله آنکه مرگ تجربه ای است که نصیب همگان می شود و این خود به خود مسئلۀ سرنوشت پس از مرگ را پیش می کشد. در کنار این، روح ابدیت خواهی بشر، خود، پیش زمینه های اندیشۀ جاودانگی را تولید و مجالی را در انسان برای تفکر، حتی پذیرش این اندیشه ایجاد می کند.
علاوه بر این اخبار و وعده و وعیدهایی که ادیان در باب زندگی پس از مرگ به پیروان خود داده اند، هر موجود عاقلی را به تفکر در باب امکان و چیستی جاودانگی سوق می دهد. شواهد تاریخی، از مکتوبات باقی مانده تا کاوش های باستانی، گواه دل مشغولی دیرپای انسان به اندیشه جاودانگی می باشند.
جهات مختلف بحث جاودانگی
مسئلۀ جاودانگی از جهات گوناگون قابل بررسی است: از منظر اول، دین و متون دینی ضمن تأکید بر اعتقاد به جاودانگی، اطلاعات زیادی را دربارۀ نحوۀ وقوع آن به دست می دهد. منظر دوم نگاه تجربی است، اما بدیهی است که به دلیل سنخ مسئلۀ جاودانگی تجربه را یارای پرداختن بدان نیست. منظر سوم، نگرش عقلی و فلسفی است و شاید آن تنها مسئله ای باشد که فلسفه در آن قدرت پیشگویی می یابد و از امکان و استحالۀ آن سخن می گوید و آن را تبیین می کند. حاصل جستجوهای عقلی در این باب، نظریات مختلف فلسفی است.
فقدان هر گونه اثری که مباحث فلسفی جاودانگی از منظر فیلسوفان غرب را به زبان فارسی بیان و ارزیابی کرده باشد و نیز دیدگاه های حکمای مسلمان را دربارۀ موضوعات جدید مربوط به جاودانگی استخراج و تنقیح کرده باشد، جایگاه و امتیاز این اثر را روشن می سازد.
این کتاب درحقیقت هر یک از مسائل مربوط به جاودانگی را ازقبیل ملاک این همانی شخصی از دیدگاه حکمای مسلمان و فیلسوفان مهم غرب مطرح می کند و در پرتو آن راه حل های ارائه شده برای تبیین جاودانگی را ارائه و ارزیابی می کند؛ کاری که حتی در سطح پایین تر نیز نمی توان از مشابه آن در زبان فارسی سراغ گرفت.
در این کتاب از منظر فلسفی به مسئله پرداخته شده و نظریات حکمای مسلمان و فیلسوفان غربی بررسی و نقد و ارزشیابی شده است. ارائۀ نظریات جدید در میان فیلسوفان مسیحی و ارتباط این مسئله با حیطه های مختلف همچون رابطۀ نفس و بدن، این همانی شخصیت، شعور و فراروان شناسی سبب شده است در این کتاب با نگاهی مقایسه ای به بحث جاودانگی پرداخته شود؛ ازاین رو ضمن بیان تاریخچۀ مسئله، نظریات متفکرانی همچون افلاطون، ابن سینا، فلوطین، شیخ اشراق، ملاصدرا، هیک و پرایس طرح و بررسی می شود و تحلیل های فلسفی دخیل در بحث جاودانگی و ادلۀ مثبتین اشاره و نقد می شوند.
دستاورهای تحقیق
از مجموع مباحث این کتاب این نتیجه حاصل می شود که هر چند با راه حل هایی ارائه شده از سوی فیلسوفان، امکان جاودانگی از منظر فلسفی قابل تبیین است و مشکلات مطرح شده در مقابل جاودانگی را با این دیدگاه ها می توان پاسخ گفت؛ اما از منظر فلسفی جاودانگی اثبات نشده است؛ یعنی دلیل بر لزوم وقوع آن ارائه نشده است و این حقیقت را تنها از طریق ایمان به وحی می توان پذیرفت
فقدان هر گونه اثری که مباحث فلسفی جاودانگی از منظر فیلسوفان غرب را به زبان فارسی بیان و ارزیابی کرده باشد و نیز دیدگاه های حکمای مسلمان را دربارۀ موضوعات جدید مربوط به جاودانگی استخراج و تنقیح کرده باشد، جایگاه و امتیاز این اثر را روشن می سازد.
این کتاب درحقیقت هر یک از مسائل مربوط به جاودانگی را ازقبیل ملاک این همانی شخصی از دیدگاه حکمای مسلمان و فیلسوفان مهم غرب مطرح می کند و در پرتو آن راه حل های ارائه شده برای تبیین جاودانگی را ارائه و ارزیابی می کند؛ کاری که حتی در سطح پایین تر نیز نمی توان از مشابه آن در زبان فارسی سراغ گرفت.
در این کتاب از منظر فلسفی به مسئله پرداخته شده و نظریات حکمای مسلمان و فیلسوفان غربی بررسی و نقد و ارزشیابی شده است. ارائۀ نظریات جدید در میان فیلسوفان مسیحی و ارتباط این مسئله با حیطه های مختلف همچون رابطۀ نفس و بدن، این همانی شخصیت، شعور و فراروان شناسی سبب شده است در این کتاب با نگاهی مقایسه ای به بحث جاودانگی پرداخته شود؛ ازاین رو ضمن بیان تاریخچۀ مسئله، نظریات متفکرانی همچون افلاطون، ابن سینا، فلوطین، شیخ اشراق، ملاصدرا، هیک و پرایس طرح و بررسی می شود و تحلیل های فلسفی دخیل در بحث جاودانگی و ادلۀ مثبتین اشاره و نقد می شوند.
از مجموع مباحث این کتاب این نتیجه حاصل می شود که هر چند با راه حل هایی ارائه شده از سوی فیلسوفان، امکان جاودانگی از منظر فلسفی قابل تبیین است و مشکلات مطرح شده در مقابل جاودانگی را با این دیدگاه ها می توان پاسخ گفت؛ اما از منظر فلسفی جاودانگی اثبات نشده است؛ یعنی دلیل بر لزوم وقوع آن ارائه نشده است و این حقیقت را تنها از طریق ایمان به وحی می توان پذیرفت.
تاریخ بروز رسانی 22 اسفند ماه 1398
منبع:
اداره نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
رضا اکبری, معرفی آثار, آثار علمی پژوهشکده فلسفه و کلام
|