پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی / مسائل روز با تعامل مسئولان و پژوهشکده‌های قرآنی حل می‌شود/ پرهیز از نگاه تشریفاتی به آیات وحی

حجت‌الاسلام یوسفی‌مقدم: مسائل روز با تعامل مسئولان و پژوهشکده‌های قرآنی حل می‌شود/ پرهیز از نگاه تشریفاتی به آیات وحی رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم با تأکید بر اهمیت تعامل مسئولان اجرایی کشور با پژوهشکده‌های قرآنی بیان کرد: زمانی می‌توان مشکلات را بر اساس آموزه‌های قرآنی حل کرد که مثلاً مسئول دولتی به پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآنی بگوید که برای این ۱۰ مسئله روز چه پاسخ‌هایی از قرآن دارید. اگر چنین اتفاقی رخ دهد می‌توان گفت که کار به نقطه مطلوبی رسیده است. به گزارش ایکنا؛ پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم از جمله جامع‌ترین و مهم‌ترین پژوهشکده‌هایی است که اختصاصاً در زمینه‌های مختلف قرآنی به مطالعه می‌پردازد؛ برای آشنایی بیشتر با فعالیت‌های این پژوهشکده با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم، به گفت‌وگو نشستیم؛ در این گفت‌وگو ضمن بررسی روند پژوهش‌های قرآنی در کشور، سخن از کارآمدی مطالعات قرآنی به میان آمد و این پرسش مطرح شد که چه اقدامات باید انجام شود تا پژوهش‌های قرآنی، به صورت ملموس و عینی به نیازهای روز بپردازد و در بسیاری از مسائل به پاسخ‌های قرآنی رجوع شود؟

ایکنا؛ ضمن تشکر از اینکه دعوت ما را برای انجام این گفت‌وگو پذیرفتید، در ابتدا قدری در مورد پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم توضیح بفرمایید. این پژوهشکده را معرفی کنید و از اهدافی که در این پژوهشکده دنبال می‌کنید توضیح دهید.

من مایل هستم در ابتدا خرسندی خودم را از اینکه توفیق پیدا کردم که در مجموعه خبرگزاری فخیم و ارزشمند ایکنا حضور پیدا کنم را ابراز کنم. حقیقتا یکی از مصادیق روشن «مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاءِ»، همین مجموعه ارزشمند ایکنا است که خوش درخشیده و امروز خدمات بسیار ارزشمندی را به جهان اسلام، با زبان‌های گوناگون ارائه می‌کند. از نزدیک شاهد اقدامات بسیار ارزشمندی بودم و شخصا به عنوان یک عضو کوچکی از جامعه قرآنی و خدمت‌گذار بسیار ناچیزی در این مجموعه بسیار پر ارزش قرآنی، به سهم خودم از این فعالیت‌ها و از این خدمات تشکر می‌کنم و شخصا قدردان فرد فرد نیروهای ایکنا هستم و برای همه آنها آرزوی موفقیت می‌کنم.

اما، مانند همین مجموعه بسیار پرارزش ایکنا، پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم است که در سال ۱۳۶۶ این پژوهشکده تاسیس شد و امروز بحمدالله یکی از مصادیق بارز «مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ»است. یعنی خوب درخشیده و توانسته خدمات بسیار ارزشمندی را به ساحت قرآن کریم و نظام مقدس جمهوری اسلامی ارائه کند.

پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با هدف توسعه پژوهش‌های قرآنی و با نگاه مسئله‌محوری کار خودش را آغاز کرده و خروجی‌های امروز پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، به خوبی می‌تواند برای همه مخاطبان و علاقه‌مندان به قرآن کریم مورد استفاده قرار بگیرد. اعم از کسانی که نخبگان جامعه هستند تا توده‌های عمومی مردم که می‌توانند به نوعی از این خرمن پر فیض الهی خوشه برچینند و استفاده کنند.
پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، پنج گروه علمی و دو اداره دارد؛ یک اداره پژوهش است که مدیریت پژوهش را بر عهده دارد و دیگری نیز اداره فناوری اطلاعات است که فعالیت‌های نرم افزاری و مسئولیت حفظ دیتا و تبدیل دیتا به خروجی‌های مورد نیاز را بر عهده دارد. همچنین کتابخانه بسیار فخیم و ارزشمندی داریم که به باور ما، این کتابخانه از نظر منابع ارزشمند قرآنی که دارد، در منطقه خاورمیانه نظیر ندارد. چه اینکه حدود ۵۰ هزار کتاب در این کتابخانه موجود است. علاوه بر این، پورتال قرآن را داریم که تمام خروجی‌های ما در آن پورتال موجود است و در دسترس افراد قرار دارد. همچنین سایت‌های گوناگونی که داریم نیز داخل همین پورتال قرار داده شده است و اخیرا سبد قرآنی نیز در اختیار مخاطبان قرار گرفته و از آن استفاده می‌کنند.

یکی از این پنج گروه علمی، گروه دایرة المعارف‌ها است. در حقیقت، بزرگترین دایرة المعارف قرآن در حال تولید است و از دل این دایرة المعارف قرآن کریم، دایرة المعارف‌های تخصصی خارج می‌شود که می‌توان به دایرة العمارف اخلاق و قرآن، دایرة المعارف علوم قرآنی، دایرة العمارف علوم عقلی و معارف عقلی اشاره کرد. همچنین یک دایرة المعارف اجتماعی برای کودکان و نوجوانان در حال تدوین است که به زبان نوجوانان تدوین می‌شود که تاکنون سه جلد آن نیز منتشر شده است.

گروه دیگر، گروه فرهنگ نامه‌های قرآن کریم است که در این گروه، فرهنگ قرآن کریم در ۳۳ جلد تولید شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است. چند فرهنگ نامه دیگر نیز دارد که می‌توان به فرهنگ نامه واژگان مشابه قرآن داریم و فرهنگ نامه وجوه و نظایر قرآن کریم اشاره کرد که همه اینها خروجی‌هایی است که در اختیار مخاطب قرار گرفته است. امروز هم، فرهنگ‌نامه سبک زندگی براساس آموزه‌های قرآن و اهل بیت(ع) در حال تدوین است و به زودی در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.

به دلیل اینکه مجموعه ما از متخصص‌ترین مجموعه‌ها در حوزه دانشنامه نگاری و فرهنگ نامه نگاری است، شاید دایرة المعارف قرآن کریم که ما داریم تولید می‌کنیم، به اعتراف بسیاری از بزرگان این حوزه، بی‌نظیرترین دایرة العمارف قرآنی در سطح جهان اسلام است.

گروه دیگر گروه تفسیر است که در این گروه، تفسیر راهنما تولید شده که در اختیار همه مخاطبان قرار گرفته است. تفسیر آموزشی قرآن کریم در حوزه‌های علمیه نیز از دیگر خروجی‌ها است که برای اساتید است و در اختیار اساتید قرار گرفته که از آن بتوانند استفاده کنند. همچنین برای طلبه‌ای که در سطوح ابتدایی حوزه است، از آغازین روزهای ورودش به حوزه تا مراحل پایانی با این تفسیر آشنا می‌شود و به تناسب سطح فکری و نیاز علمی او این تفسیر تدوین شده و در اختیار آنها قرار گرفته است و در همین گروه تفسیر، مجموعه‌های موضوعی تک‌نگاری، متناسب با مسائل روز هم تالیف شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

گروه دیگر گروه مطالعات تطبیقی است که در این گروه، عمدتا دو پروژه کلان در حال انجام است؛ یک کلان‌پروژه مربوط به قرآن و استشراق است که این پروژه قرآن و استشراق به شبهات و نگاه‌های مستشرقان درباره قرآن کریم به صورت عالمانه می‌پردازد و به شبهات آنها پاسخ می‌دهد و عنوان دیگر نیز، مرجعیت علمی قرآن است که احتمالا در آینده نه چندان دور، موفق شویم که گروه مرجعیت علمی قرآن را راه اندازی کنیم.

گروه دیگر ما نیز گروه علوم قرآنی است که در گروه علوم قرآنی، فعالیت‌های پیرامون قرآن انجام می‌شود که می‌توان به بحث اعجاز قرآن، تحریف قرآن، مباحث روش شناسی قرآن کریم اشاره کرد. البته نگاه ویژه‌ ما، نگاه روز است. مثلا در بحث اعجاز قرآن کریم، اعجاز قرآن با گرایش شبهه‌پژوهی وارد بحث قرار گرفته است و بحمدالله، در حال حاضر، حدود سه جلد از این اثر منتشر شده است. بنابراین اصلی‌ترین رویکرد ما، مسئله‌محوری است و تلاش ما بر این است که در فعالیت‌های خودمان به نیازهای روز و مسائل روز توجه کرده باشیم.

ایکنا؛ امروزه به ویژه در محیط‌های دانشگاهی شاهد این هستیم که پژوهشگران، از روش‌های نوین مانند زبان‌شناسی و ... در تحقیقات قرآنی خود استفاده می‌کنند. نظر شما در این زمینه چیست؟

اینکه به رویکردهای جدید در پژوهش‌های قرآن پرداخته ‌شود را نمی‌توانیم به صورت ابتدایی تایید را رد کنیم. قاعده و سبک پژوهش اقتضاء می‌کند که این کارها را ببینیم و بعد از اینکه دیدیم بتوانیم درباره آنها قضاوت کنیم. ولی به صورت اجمالی، مسئله از این قرار است که ما نمی‌توانیم از نگاه‌هایی که دانشمندان نسبت به قرآن دارند غافل شویم. امروزه یکی از بحث‌های بسیار مهم، معناشناسی واژگان قرآن کریم است که هم در غرب و هم در شرق مطرح است و تلاش‌هایی در راستای فهم مراد خداوند است و معتقدم باید همه این روش‌ها مورد توجه قرار بگیرد و احیانا اگر نقیصه‌‌ای وجود دارد این نقیصه برطرف شود و اگر بُعد اثباتی و کمالی دارد، از آن بُعد اثباتی و کمالی هم استفاده شود.

بنابراین نه به طور مطلق می‌توانیم نفی کنیم و نه به طور مطلق می‌توانیم اثبات کنیم. قاعده، اقتضاء می‌کند که مورد بررسی قرار گیرد و قطعا به دلیل اینکه انسان‌ها کار علمی می‌کنند، فعالیت‌های علمی ‌آنها می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد.

ایکنا؛ چطور می‌شود که در پژوهش‌های قرآنی، به صورت ملموس و عینی به نیازهای روز پرداخت و در مورد این نیازها به قرآن رجوع کرد؟ امروز جامعه ما، با مسائلی مانند آلودگی هوا و مسائل دیگری از این دست مواجه است و وقتی به عرصه اجتماع می‌آیند، این مسائل را می‌بینند. اما چطور می‌توان از قرآن برای حل این مسائل کمک گرفت؟

در پاسخ به این پرسش، از مرحوم شهید صدر الگو می‌گیرم. مرحوم شهید صدر این سوال را طرح می‌کند که چرا فقه ما از تفسیر، توسعه بیشتری پیدا کرد؟ در پاسخ نیز می‌گوید برای اینکه فقه ما مستقیم با نیاز جامعه برخورد داشت. برای یک فرد مکلف در مسجد، بازار، خانه و در محل کار یک مسئله‌ای پیش می‌آمد، او نیز بلافاصله مسئله‌اش را با فقیه و مرجع خودش در میان می‌گذاشت و آن هم سعی می‌کرد پاسخ این فرد را از منابع فقهی و از قرآن و سنت استخراج کند و در اختیار او قرار بدهد.

اعتقاد بنده، بر این نیست که تفسیر موضوعی به این معنا باشد که مثلا ما موضوع انفاق در قرآن کریم را کار کنیم. اینها کارهایی است که انجام شده و بسیار هم مورد توجه بوده است. اما کار اساسی در زمینه تفسیر موضوعی این است که موضوع، از بطن جامعه گرفته شود. یعنی آن نیاز جامعه به قرآن ارائه شود. همچنین شهید صدر معتقد است، آن جایی که بحث هدایت انسان در کار است، قرآن کریم، حرف برای گفتن دارد، چون فرض این است که قرآن کتاب هدایت است و در موضوع هدایت، هیچ چیزی را فروگذار نکرده است.

ما نمی‌خواهیم بگوییم قرآن کریم تمام مسائل جامعه‌شناسی و روانشناسی را حل کند، بلکه می‌گوییم در آنجایی که مربوط به هدایت است، حتما حرف‌هایی برای گفتن دارد چراکه در اینجا بحث «يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ» است.

اگر ما احساس می‌کنیم در جامعه مسائلی وجود دارد و ما به این مسائل نمی‌پردازیم، این نشانه‌ ضعف ما است، نه اینکه قرآن کریم به این مسائل نپرداخته و به این مسائل پاسخ نمی‌دهد. امیر المومنین علی(ع) می‌فرماید قرآن در جلوی چشم شما است،‌ از آن استنطاق کنید. یعنی نیاز خودتان را به قرآن عرضه کنید، چراکه قرآن قطعا به شما پاسخ می‌دهد.

اگر ما می‌خواهیم کار قرآنی کنیم، حتما باید مطابق با نیازهای جامعه این کار را انجام دهیم نه اینکه در خود قرآن دنبال مسئله باشیم. شما به آلودگی هوا اشاره کردید که مشکلات فکری، روحی و معنوی زیادی را برای مردم ایجاد کرده است و باید در این زمینه، قرآن برای هدایت مردم حرف برای گفتن داشته باشد.

ایکنا؛ پس از این همه سال که به پژوهشکده‌ها و ... اضافه شده همچنان سخن از بایدها به میان می‌آوریم و می‌گوییم باید این کار بشود و ... . اما چه زمانی می‌توان به این نقطه رسید که محقق قرآنی ما مشکل مردم را بتواند حل کند و این خلا پر شود؟

خلاء وقتی پر می‌شود که مسئولین ذی‌ربط به ادعاهای خود پایان بدهند و فکر نکنند همان چیزی که فقط خودشان می‌گویند صحیح است و همانطور کار را به اتمام برسانند. باید شاهد این باشیم که مسئول دولتی به پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآنی بگوید که برای این ۱۰ مسئله روز چه پاسخ‌هایی دارید و قرآن در این زمینه‌ها چه می‌گوید. اگر چنین اتفاقی رخ دهد می‌توان گفت که کار به نقطه مطلوبی رسیده است.

من فکر می‌کنم که ما به قرآن، اندکی تشریفاتی نگاه می‌کنیم و قرآن را بیشتر برای آغاز جلسات مورد استفاده قرار می‌دهیم که چند آیه‌ای خوانده شده باشد. البته که اینها نیز خوب است و باید باشد که ارزشمند است، اما اگر نگاه مسئولان ذی‌ربط، نگاه قرآنی باشد و هریک از وزرا به عنوان یک شهروند بگویند که باید مسائل ما توسط قرآن حل شود و مسائل خود را برای حل شدن به پژوهشکده علمی عرضه کند، در اینصورت می‌توان امیدوار بود که مسائل بر اساس قرآن حل شوند.

بنابراین، در اینجا به چند چیز نیاز داریم؛ یکی اینکه مدیران ما باید باور داشته باشند که قرآن، مسئله‌های روز را حل می‌کند و دوم اینکه مراکز پژوهشی داشته باشیم که بتوانند به آن نیازها پاسخ بدهند. اگر اینها کنار هم قرار بگیرند، ما از حالت فعلی که گفتن بایدها است خارج می‌شویم و به صورت عملی مشکلات حل خواهد شد.

ایکنا؛ قدری هم به همایش مقاومت اسلامی از نگاه قرآن بپردازیم که قرار است شما آن را برگزار کنید.

به خاطر دارم که دو نفر از جوانان عزیز ما که از مبارزان و مجاهدان حرم بودند به اتاق من آمدند و گفتند که شما برای مقاومت چه چیزی اعم از کتاب و مقاله و سخنرانی و ... دارید که در اختیار ما قرار دهید؟ به آنها عرض کردم که فعلا چیزی در دست نداریم و به فکر تدوین چنین محتوایی افادیم. البته به این نتیجه رسیدیم که این محتوا صرفا سخنرانی نباشد بلکه باید در همایشی که برگزار خواهد شد مقالات نیز دریافت شود و در جهت رفع نیاز نرم افزاری مقاومت، به این فکر افتادیم که در حوزه مبانی مقاومت، اصول مقاومت، چالش‌های مقاومت و الگوهای مقاومت برنامه‌ریزی کنیم.

سپس برای این همایش فراخوان دادیم و الآن نیز امیدوارم هستیم که پس از برگزاری دست ما به جهت نرم افزاری پر تر شود تا بتوانیم نتایج حاصل از کار را در اختیار رزمندگان قرار دهیم که با جان و دل در حال دفاع از مرز و بوم کشور هستند. همچنین در مورد بعد بین‌المللی بودن همایش نیز باید بگویم که فعلا در سطح ملی برگزار می‌شود و بنا داریم که در صورت فراهم شدن ظرفیت‌ها، به بعد بین‌المللی همایش نیز توجه کنیم.

ایکنا؛ در پایان اگر نکته‌ای باقی مانده بفرمایید.

از شما تشکر می‌کنم. البته که برای تجلیل از قرآن‌پویان زبان قاصری دارم اما در هر صورت از همه کسانی که در این فضای آلوده مجازی فعالیت‌های قرآنی را پیش می‌برند تشکر می‌کنم و وقتی فعالیت‌های ایکنا را مشاهده می‌کنم نسبت به فعالیت‌های قرآنی امیدوار می‌شوم و آروزی توفیق بیشتر دارم.

منبع: خبرگزاری ایکنا

خبرگزاری ایکنا, حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم


امتیاز دهی

مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب

مطالب مرتبط

کتاب «هویت شیعه و نظام بین‌الملل» روانه بازار نشر شد

چرا برخی خروجی‌ها در شأن فقاهت نیست؟/ اجتهاد مسائل معاصر با نگاه سنتی

ویژگی‌های متمایز امام خمینی(ره) از منظر تمدن‌اندیشی و تمدن‌سازی بررسی شد

چرا استقرار عدالت اجتماعی یکی از محور‌های جدی نظام فکری امام خمینی (ره) بود؟

فراخنای فکری نهضت ۱۵ خرداد

ادبیات علوم انسانی قرآن‌بنیان تولید نشده است

ظرفیت‌های پژوهشی در مطالعات قرآنی غرب

شهید مطهری قهرمان شهامت در اندیشیدن بود/ خاطره رهبر انقلاب از شب‌زنده‌داری استاد مطهری

افشای جریانات انحرافی؛ از ادعای نیابت خاص تا همسری امام زمان

جلب رضایت خداوند و مردم؛ ویژگی حکومت اسلامی از منظر امام خمینی(ره)

پربازدید ترین مطالب

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.

[Part_Lang]

[Control]	تعداد بازديد اين صفحه: 57