دکتر نجف لک زایی:
تولید امنیت در سطوح مختلف باید به افراد متقی داده شود
نشست علمی حکمرانی در قرآن جلسه چهل و ششم در تاریخ 29 آذر 99 به همت گروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی با ارائه حجت الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک زایی برگزار شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ایسکا (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ) نشست علمی حکمرانی در قرآن جلسه چهل و ششم در تاریخ 29 آذر 99 به همت گروه علوم سیاسی پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی با ارائه حجت الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک زایی برگزار شد.
این جلسه دوازدهمین جلسه ای بود که حکمرانی نبوی مورد بررسی قرار می گرفت.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر نجف لک زایی در ابتدای جلسه بیان داشت: سوره انفال هشتمین سوره و از سوره‌های مدنی قرآن است که در جزء ۹ و ۱۰ قرآن جای دارد. نام‌گذاری این سوره به نام انفال به دلیل استفاده از واژه انفال در نخستین آیه و بیان احکام آن است. سوره انفال به احکام انفال و ثروت‌های عمومی، خمس، جهاد، وظایف مجاهدان، رفتار با اسیران، ضرورت آمادگی‌های رزمی و نشانه‌های مؤمن اشاره کرده است.
آیه صلح و آیه نصر را از آيات مشهور سوره انفال دانسته‌اند. همچنین آیه انفال، آیه خمس و آیه اولو الارحام جزو آیات الاحکام این سوره هستند.
دکتر نجف لک زایی در ادامه بیان داشت: سوره انفال با بحث آسیب شناسی جنگ بدر و انتقاد به عملکرد مسلمانان پس از پیروزی و دست یابی به غنائم آغاز می شود.
پیش از جنگ پیامبر(ص) از اصحاب، مهاجرین که حدود 70 نفر هستند و انصار برای مشورت دعوت می نماید. درباره ماجرای جنگ بدر تحلیل های زیادی صورن گرفته که مواردی بسیاری ناصواب و مغرضانه است.
از آیه 15 سوره انفال، آیات وارد دستوراتی در مورد جنگ، صلح، امنیت و ... می شود که اموری مربوط به حکمرانی است. از آیه 20 مباحث امامت، رهبری، فرماندهی و ... مطرح می شود.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفًا فَلَا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبَارَ ﴿١٥﴾ ای اهل ایمان! هنگامی که با کافران در حالی که بر ضد شما لشکرکشی می کنند روبرو می شوید، به آنان پشت نکنید [و نگریزید.] (۱۵) پس وظیفه مومنان مقاومت و ایستادن در مقابل دشمنان است البته در مواردی اسثنا شده است مانند اینکه تاکتیک جنگی باشد. چون باعث تضعیف جبهه حق می شود
نصرت الهی از عناصر قدرت در جبهه مومنین است فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ ۚ وَمَا رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَلَكِنَّ اللَّهَ رَمَى وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلَاءً حَسَنًا إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿١٧﴾
[به کشتن دشمنان بر خود مبالید] شما آنان را نکشتید، بلکه خدا آنان را کشت. [ای پیامبر!] هنگامی که به سوی دشمنان تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد [تا آنان را هلاک کند] و مؤمنان را از سوی خود به آزمایشی نیکو بیازماید؛ زیرا خدا شنوا و داناست. (۱۷) هرچند به لحاظ افراد و امکانات مسلمانان ممکن است کمتر باشند اما از عناصر قدرت برخوردارند.
دکتر لک زایی افزود: آیه 18 از آیات راهبردی و کلیدی در عرصه حکمرانی و امنیت است. ذَلِكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ مُوهِنُ كَيْدِ الْكَافِرِينَ ﴿١٨﴾ [سرنوشت مؤمنان و کافران از] این [قرار است که دیدید]، و قطعاً خدا سست کننده نیرنگ کافران است. (۱۸)
آیه 19 هم می تواند خطاب به مسلمانان و هم کفار باشد و اگر خطاب به کفار باشد حالت تمسخر نسبت به ایشان دارد. چند قاعده مهم و اساسی در این آیه مطرح می شود. توبه، نصرت الهی، معیت و ... . إِنْ تَسْتَفْتِحُوا فَقَدْ جَاءَكُمُ الْفَتْحُ وَإِنْ تَنْتَهُوا فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَعُودُوا نَعُدْ وَلَنْ تُغْنِيَ عَنْكُمْ فِئَتُكُمْ شَيْئًا وَلَوْ كَثُرَتْ وَأَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿١٩﴾
[شما ای مشرکان!] اگر پیروزی [آیینِ حق] را می خواستید، اینک پیروزی برای آیینِ حق آمد [پس به آن ایمان آورید]، و اگر [از دشمنی و مخالفت با خدا و رسول] بازایستید، برای شما بهتر است، و اگر [به دشمنی و مخالفت] بازگردید، ما نیز [بر ضد شما] بازمی‌گردیم، و هرگز جمعیت شما هر چند زیاد باشد، چیزی [از عذاب خدا] را از شما دفع نمی کند، و یقیناً خدا با مؤمنان است. (۱۹)
از آیه 20 تا 32 بحث اهمیت رهبری مطرح می شود و آسیب شناسی رفتار مومنان می شود که از اطاعت الهی و رهبری تعرض نکنند. یکی از ارکان مهم در امنیت سازی اسلامی رهبری الهی است.
در آیات متعددی در این سوره خطاب به مومنین از ایشان اطاعت از خدا و رسول می خواهد . ضمیر در تَوَلَّوْا عَنْهُ مفرد است در حالیکه باید مثنی باشد بخاطر اینکه اطاعت از پیامبر اطاعت از خداست.
دکتر لک زایی گفت: اصطلاح شَرَّ الدَّوَابِّ دوبار در قرآن آمده که هر دو در این سوره است که بر اهمیت عقل و ترک هواهای نفسانی موجب نامنی می شود. إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ ﴿٢٢﴾ قطعاً بدترین جُنبندگان نزد خدا، کرانِ [از شنیدن حق] و لالانِ [از گفتن حق] هستند که [کلام حق را] نمی اندیشند! (۲۲)
خداوند شما را به حیات می خواند و آن ایمان و جهاد است و سرانجام به سوی او محشور می شوید. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ ﴿٢٤﴾
ای اهل ایمان! هنگامی که خدا و پیامبرش شما را به حقایقی که به شما [حیات معنوی و] زندگی [واقعی] می بخشد، دعوت می کنند اجابت کنید، و بدانید که خدا میان آدمی و دلش حایل و مانع می شود [تا حق را باطل و باطل را حق مپندارد] و مسلماً همه شما به سوی او گردآوری خواهید شد. (۲۴) و یاد کنید هنگامی را که شما در زمین گروهی اندک بودید، و ناتوان و زبون شمرده می شدید، و همواره می ترسیدید که مردم [مشرک و کافر] شما را بربایند [تا شکنجه و آزار دهند و نابود کنند] پس خدا شما را [در شهر مدینه] جای داد و با یاریش نیرومندتان ساخت، و از [نعمت های] پاکیزه اش به شما روزی بخشید تا سپاس گزاری کنید. (۲۶)
نعمت های خداوند که در این آیه به آنها اشاره می شود. 1. پناه داد و امنیت داد 2. پیروزتان کرد.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَخُونُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِكُمْ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿٢٧﴾
ای اهل ایمان! [با فاش کردنِ اسرار و جاسوسی برای دشمن] به خدا و پیامبر خیانت نکنید، و به امانت های میان خود هم خیانت نورزید، در حالی که می دانید [خیانت، عملی بسیار زشت است.] (۲۷)
این چهارمین خطاب به مومنان است. به خدا و رسول خدا و خودتان خیانت نکنید.
در آیه 30 خداوند خطاب به پیامبر می فرماید: وَإِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَيَمْكُرُونَ وَيَمْكُرُ اللَّهُ وَاللَّهُ خَيْرُ الْمَاكِرِينَ ﴿٣٠﴾
و [یاد کن] هنگامی را که کفرپیشگان درباره تو نیرنگ می زدند تا تو را به زندان دراندازند، یا به قتل برسانند یا [از وطن] بیرونت کنند، و [در آینده هم، همواره بر ضد تو] نیرنگ می زنند و خدا هم جزای نیرنگشان را می دهد و خدا بهترین جزا دهنده نیرنگ زنندگان است.
دکتر لک زایی بیان داشت: در آیه 34 پایگاه امنیت سازی مطرح می شود. تولید امنیت در سطوح مختلف باید به افراد متقی داده شود. وَمَا لَهُمْ أَلَّا يُعَذِّبَهُمُ اللَّهُ وَهُمْ يَصُدُّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَمَا كَانُوا أَوْلِيَاءَهُ إِنْ أَوْلِيَاؤُهُ إِلَّا الْمُتَّقُونَ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿٣٤﴾
و چه چیزی مانع آنان است که خدا عذابشان نکند، در حالی که [مردم مؤمن را] از ورود به مسجدالحرام [و عبادت در آن] با آنکه متولّیان آن نیستند، بازمی دارند؛ متولّیانِ [شایسته و واقعیِ] این [مکان مقدس] فقط پرهیزکارانند، ولی بیشتر مشرکان نمی دانند [که تولیت آنجا شایسته آنان نیست.] (۳۴)
اگر حکومت و امنیت سازی به افراد غیر متقی امور داده شود سرانجام آن پوچ و هیاهو است. وَمَا كَانَ صَلَاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلَّا مُكَاءً وَتَصْدِيَةً فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿٣٥﴾ و نماز و دعایشان در کنار خانه [خدا] چیزی جز سوت کشیدن و کف زدن نبود، پس به کیفر کفری که همواره می ورزیدید، عذاب [دنیا و آخرت را] بچشید. (۳۵)
از آیه 36 تهدیدات اقتصادی مطرح می شود. اموالشان را خرج می کنند تا راه خدا را صد کنند. إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنْفِقُونَهَا ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَالَّذِينَ كَفَرُوا إِلَىٰ جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ ﴿٣٦﴾ مسلماً کسانی که کافرند، اموالشان را هزینه می کنند تا مردم را از راه خدا بازدارند، و به زودی همه اموالشان را [برای جلوگیری از گسترش اسلام] خرج می کنند؛ سپس [این عمل] برای آنان مایه حسرت و ندامت می شود [زیرا خواهند دید که ثروتشان را از دست داده اند و اسلام هم گسترش یافته] و آن گاه مغلوب می شوند، و آنان که کافرند به سوی دوزخ گردآوری خواهند شد. (۳۶)
سرانجام کسانی که مسلمانان را تهدید اقتصادی می کنند مغلوب شدن و خسران و ورود به جهنم است.
در پایان افراد حاضر در جلسه سئوالات و نظرات خود را بیان داشتند.
منبع:
پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
اخبار پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی, حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی
|