به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم و رئیس میز قرآن دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۲ مهرماه در نشست علمی قرآن و علم با موضوع «روش استخراج سبک زندگی از آیات قرآن» با بیان اینکه یکی از مهترین رسالت‌های مهم و اصلی همه پیامبران آموختن شیوه و سبک زندگی انسان بر روی زمین است، گفت: این سبک زندگی راه دستیابی به سعادت دنیا و آخرت است لذا اگر سبک زندگی مسلمانان قرآنی شود، رکن اصلی تمدن اسلامی شکل خواهد گرفت؛ مقام معظم رهبری فرمودند اگر ما بخواهیم به تمدن اسلامی برسیم، باید شیوه و سبک زندگی ما مبتنی بر قرآن کریم و سنت و سیره پیامبر(ص) شکل بگیرد.

                                                                               

عیسی‌زاده با بیان اینکه بیش از ۴ دهه از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد و مقام معظم رهبری بارها در بیاناتشان این مسئله را مطرح فرمودند، افزود: ایشان به آسیب‌های اجتماعی متعدد در جامعه اشاره کرده و فرمودند آیا با وجود این همه آسیب ضرورت ندارد که ما مبانی مدیریتی کشور را اسلامی کنیم و از قرآن و روایات برای آن بهره بگیریم؟ ایشان از تعبیر خسارت بی‌جبران برای این موضوع استفاده کردند بنابراین هدف اول انبیاء، رساندن انسان به سعادت است.

وی با طرح این پرسش که چه دلیلی وجود دارد قرآن می‌تواند سبک زندگی در اختیار ما قرار دهد، اظهار کرد: یکی از این دلایل، دلیل عقلی است یعنی همانطور که ما ضرورت وحی را با عقل ثابت می‌کنیم و می‌گوییم چون بشر دارای دو بعد جسمی و روحی است، نیازمند وحی است در اینجا هم با عقل ثابت می‌کنیم؛ ما بر خلاف دنیای غرب معتقدیم که انسان، فقط دنیای مادی و جسمانی نیست و بعد روحی هم دارد و طبیعتاً این روح نیازهایی دارد که تأمین آن از عهده خود انسان ساخته نیست و خالق انسان قادر است این نیازها را شناسایی و تأمین کند.

عیسی‌زاده اظهار کرد: بنابراین دو نوع جهان‌بینی توحیدی و غیرتوحیدی  در اینجا وجود دارد و نگرش توحیدی را که ما قبول داریم می‌گوید فقط خداوند متعال به عنوان خالق انسان می‌تواند همزمان به نیازهای مادی و روحی انسان توجه داشته باشد که علامه جوادی آملی و علامه مصباح یزدی در بحث عقلانیت مباحث بسیار خوبی ارائه کرده‌اند.

رئیس میز قرآن دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به دلایل نقلی در اثبات اینکه قرآن می‌تواند سبک زندگی در اختیار ما قرار دهد، اضافه کرد: جاودانگی و جامعیت قرآن بهترین دلیل بر این است که قرآن می‌تواند به عرصه‌های مختلف سبک زندگی بشر پاسخ بدهد.

سبک زندگی تابع جهان‌بینی انسان است.

عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم با بیان اینکه چیزی که سبک زندگی را تعیین می‌کند هدف و جهان‌بینی انسان است، گفت: اگر کسی نگاه مادی داشته باشد سبک زندگی او هم دنیوی و مادی خواهد شد و اگر توحیدی و الهی باشد هم سبک زندگی او معنوی و اخروی خواهد شد. قرآن کریم قبل از اینکه به سبک زندگی بپردازد ابتدا به مبانی سبک زندگی مانند وحی‌باوری، معادباوری و توحید و نبوت و ... می‌پردازد و با دلایل عقلی مانند برهان نظم پایه و مبانی سبک زندگی را بنیان گذاشته است و در مدینه که امت اسلامی شکل گرفته و به قدرت رسیده است، وارد جزئیات سبک زندگی هم می‌شود. 

وی اضافه کرد: قرآن کریم فرموده است: ما آتاکم الرسول فخذوه؛ این آیه اعم از نکات سبک زندگی است که در قرآن بیان شده است یا در سبک و سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)؛ زیرا این دو امانت هیچگاه از همدیگر جدا نمی‌شوند و ثقلین هستند بنابراین ما در پروژه سبک زندگی در پژوهشکده به ثقلین توجه کرده‌ایم. با توجه به تجربه چندساله پژوهشگران پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در تولید جامع‌ترین پروژه سبک زندگی در حوزه فردی، عبادی، خانوادگی، سیاسی و محیط زیست تاکنون ۴۲ موضوع آن منتشر شده و پرفروش‌ترین کتب بوستان کتاب و پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بوده است.

رئیس میز قرآن دفتر تبلیغات اسلامی با اشاره به روش‌های استخراج سبک زندگی از قرآن کریم، بیان کرد: خداوند در قرآن توصیه‌ها و بایدها و نبایدهایی مطرح کرده است که اینها توجه به نوع زندگی دارد؛ مثلاً تعامل با دیگران در حوزه فردی، اجتماعی و حکومت‌داری و مواجهه با دشمنان و دوستان و ...؛ ما در فرهنگ قرآن، همه بایدها و نبایدها را در یک جلد آوردیم که در سه هزار مدخل بیان شده است.

عیسی‌زاده با اشاره به توصیف سبک زندگی پیامبران(ص) در قرآن، گفت: مثلاً فرموده است که حضرت موسی(ع) در برخورد با استادش، خضر چه برخورد و مواجهه‌ای دارد و ما می‌توانیم آن برخورد با استاد و شاگرد را یاد بگیریم؛ همچنین چگونگی مواجهه حضرت ابراهیم(ع) با آزر بیان شده و اینکه ایشان با بت‌پرستان چگونه برخورد کرده است. در سوره مبارکه مؤمنون، در حوزه عبادی و اقتصادی و برخورد با مجالس لهو و ... مطالبی آمده، همچنین متقین را معرفی کرده است.

وی با اشاره به آیه «لیس البر» گفت: در اینجا سبک برخورد با یتیمان و عبادت، برخورد با خویشاوندان و سائلین و درراه ماندگان و چگونگی وفای به عهد و برخورد با مصیبت را متذکر شده و به توصیف سبک زندگی اهل تقوا و راستگویان پرداخته است بنابراین یکی از راه‌های مهم تشخیص سبک زندگی قرآنی، مراجعه به توصیفات قرآن کریم درباره متقین، محسنین و مؤمنین است. از جمله در سوره مبارکه انسان ۵ تن را معرفی کرده و فرموده است که سه شب غذای خود را به یتیم و مسکین و اسیر دادند.

عیسی‌زاده اظهار کرد: همچنین در توصیف عبادالرحمان فرموده است عبادالرحمان کسانی هستند که به نرمی و آرامی در زمین راه می‌روند؛ و وقتی با جاهل و نادان مواجه شوند سلام می‌گویند و از کنار آن‌ها با سلامتی عبور می‌کنند؛ اهل قتل نفس بی‌گناه و زنا و ... نیستند. در کنار این گروه سبک زندگی کاذبین و کافرین و اهل جهنم را معرفی کرده است؛ بنابراین ما می‌توانیم با وصف سبک زندگی جهنمی‌ها و مؤمنان از آنان الگو بگیریم و یا پرهیز کنیم.

تولید سبک زندگی با معرفی الگو

عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم با بیان اینکه معرفی الگو یکی دیگر از راه‌کارهای قرآن برای معرفی سبک زندگی اسلامی است، تصریح کرد: مثلاً حضرت ابراهیم و مؤمنان به ایشان را اسوه معرفی کرده است و خطاب به پیامبر اعظم(ص) فرموده است که از حضرت ابراهیم(ع) الگو بگیر؛ البته مفسران معتقدند که اینجا خطاب مراد به امت پیامبر(ص) است وگرنه خود پیامبر(ص) برترین انبیاء و اشرف مخلوقات است.

وی افزود: حضرت مریم(س) و آسیه هم به عنوان اسوه و الگو برای نه تنها زنان بلکه برای همه بشر و مردان هم معرفی شده است یا خود پیامبر(ص) اسوه برای مؤمنان برشمرده شده است لذا الگوهای قرآنی یکی از عواملی است که می‌توان از آن سبک زندگی استخراج کرد.

عیسی‌زاده با بیان اینکه قرآن کریم با واژه «داب» به روش و سبک زندگی اشاره کرده است، اظهار کرد: قران فرموده است: كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ ۗ وَاللَّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ؛ یا در مورد قوم نوح و عاد و ثمود هم به داب آنان اشاره کرده است که در حقیقت داب به معنای سبک زندگی و روشی است که یک فرد و قوم آن را مبنای زندگی خود قرار داده‎‌اند؛ در سوره مبارکه مدثر هم خداوند سبک زندگی مجرمین را در آیات ۳۸ تا ۴۸ مطرح کرده و فرموده است: مَا سَلَكَكُمْ فِي سَقَرَ؛ قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ؛ وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ؛ وَكُنَّا نَخُوضُ مَعَ الْخَائِضِينَ؛ یعنی وقتی به مجرمین گفته می‌شود که شما چرا در جهنم هستید می‌گویند ما اهل نماز نبودیم و مساکین را طعام نمی‌دادیم و با گناه‌کاران محشور بودیم و آنقدر اینطور بودیم که مرگ ما فرا رسید. خدا برای اینکه به ما بفهماند که نباید اینطور باشید فرموده است در قیامت شفاعتی برای این گروه وجود ندارد در حالی که برای مؤمنان شافعان زیادی مانند علما، ائمه و مسجد و فرزند صالح و ... وجود دارد.

سبک زندگی یک فرد حزب‌اللهی

عیسی‌زاده با طرح این پرسش که سبک زندگی یک فرد حزب‌اللهی چیست؟ افزود: قرآن کریم معیار حزب‌اللهی بودن را در نوع رابطه فرد با دیگران تعریف می‌کند زیرا چنین فردی با ظالمین ولو از نزدیکان او باشند حشر و نشر و نشست و برخاست ندارد. اگر کسی انقلابی و حزب‌اللهی است باید در سبک تعامل با دیگران بر مبنای رضایت خدا عمل کند کما اینکه خداوند به نوح فرمود که فرزند تو از اهل تو نیست زیرا او کافر است.

رئیس میز قرآن دفتر تبلیغات اسلامی تأکید کرد: خطاب بنده به صاحبنظران و علما و اندیشمندان و استادان حوزه و دانشگاه این است که ما امروز پژوهش‌های زیادی در عرصه سبک زندگی اسلامی داریم و باید دسترسی مخاطبان به آن را تسهیل کنیم ولی مهم‌تر از آن راه‌کارهای اجرایی‌شدن آموزه‌های نورانی قرآن در بخش‌های مختلف فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و مدیریتی و ... است؛ مثلاً وزارت راه به این نتیجه رسیده است که اگر بخواهد مسکن‌سازی اسلامی رعایت شود باید از برج‌سازی دور شود و زمین به صورت قطعات کوجک به مردم واگذار شود. مجلس می‌تواند با تصویب قوانین و نهادهای اجرایی با اجرای آن در سبک زندگی اسلامی کمک کنند. یا اندیشمندان عرصه فناوری و هوش مصنوعی آن را در راستای اجرای سبک زندگی اسلامی به خدمت بگیرند.