به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، به نقل از مرکز همکاریهای علمی و بینالملل در این هماندیشی ابتدا دبیر جلسه به حاضران در تالار و شرکتکنندگان مجازی، خیر مقدم گفت و از حضور پررنگ و اهتمامی که نسبت به این جلسه داشتند، تشکر کرد، سپس طرح بحث کرده و با تمسک به آیاتی همچون «وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْء» و روایاتی از قبیل «من اراد العلم فلیثور القرآن؛ اثیر القرآن فان فیه علم الاولین و الاخرین؛ و کل علم من العلوم منتزع من القرآن» به طرح این موضوع که قرآن همه چیز را دارا است اما برای کشف معنا به سراغ قرآن باید رفت و این حقایق را باید از دل قرآن استخراج کرد با این وصف در خصوص موضوع با بیان این پرسش که آیا در دائرة المعارف قرآن کریم که به ادعای هیئت علمی و پژوهشگران این اثر گرانسنگ اثری بی فاخر با نگاه روز نگاشته میشود به موضوع حکمرانی توجه شده است ویا خیر و اساسا چه موضوعاتی پس از این میتواند در این باره مطرح شود.
در ابتدا حجة الاسلام و المسلمین یوسفی مقدم مطالبی در خصوص سیر اصطلاح حکمرانی پرداخت و ابداء این اصطلاح را با ابتدای انقلاب اسلامی پیوند زد ریشه این اصطلاح را قرآن دانست و در ادامه اشاره به انواع حکمرانی خوب عالی کرده و یاد آور شد که باید در حوزه اصطلاحات تا میتوانیم رنگ قرآنی به آن بدهیم باید این کار را انجام دهیم به همین دلیل ایشان بر اساس آیه شریفه «كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَ اشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَ رَبٌّ غَفُور» (سبأ/۳۴، ۱۵) و آیه ۸۵ سوره اعراف/۷ «وَ الْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّه» حکمرانی طیب را به جای حکمرانی عالی پیشنهاد دادند و به طور کلی باید بکوشیم با گروهی زبده در حوزه جعل اصطلاحات در باره حکمرانی بر مبنای آیات قرآن اقدام کنیم و در ادامه ایشان پیشنهاد منشوری با عنوان منشور حکمرانی طیب را مطرح کردند که با سکوت دوستان و عدم نقد حضار تلقی به قبول شد.
در ادامه ایشان فرمودند باید تمامی مدخلهای مربوط به حکمرانی در دائرة المعارف شناسایی شود و افزون بر آن باید به شناسایی مدخلهایی که احیانا از قلم افتاده و یا در زمان مدخل یابی اصطلاح نبوده و جدیدا اصطلاح شده بررسی شود و اساسا باید ببینیم در فرهنگ قرآن چه اصطلاحاتی وجود دارد که در حوزه حکمرانی باب شده است. همچنین ایشان ایجاد مدخلی با عنوان حکمرانی در دائرة المعارف، اگر وجود ندارد را پیشنهاد دادند.
در نوبت بعد حجة الاسلام و المسلمین مدبر اسلامی مدیر گروه دائرة المعارفها با ذکر مقدمه و تشکر از اهتمام مجموعه به موضوع حکمرانی در دائره المعارف فرمودند حکمرانی مطلب جدیدی نیست از ابتدای انقلاب اسلامی که انقلابی بر مبنای احکام اسلام صورت گرفت این اصطلاح باب شده و در دائره المعارف بسیاری از مداخل در حوزه حکمرانی وجود دارد که بنده با نگاهی اجمالی مشاهده کردم که حداقل ۴۰ مدخل که ارتباط مستقیم با موضوع است را برشمردم و ۴۰ مدخل دیگر که با یک واسطه مربوط با موضوع حکمرانی است وجود داشت و در نهایت ایشان تأکید بر ضرورت نشستی در حوزه حکمرانی و تدوین منشوری بر اساس آن داشتند و پیشنهاد دادند برای این کار باید تمامی آثار مرکز اعم از کلانپروژههای فرهنگ قرآن، تفسیر راهنما، تفسیر موضوعی تفاسیر و دائرة المعارف قرآن و تک نگاریهای موجود ملاحظه و بر اساس آن این منشور تدوین شود.
در ادامه حجة الاسلام و المسلمین دکتر صادقی مسئول بخش فقه دائرة المعارف قرآن کریم ضمن تشکر از برگزاری این جلسه مدخلهای مربوط به حکمرانی در دائرة المعارف را خیلی بیشتر از ۸۰ مدخل دانست و در این باره پیشنهاد دانشنامه برگرفته از دائرة المعارف قرآن را مطرح کرد و مدعی شد کاری که در دائرة المعارف انجام میشود بسیار فراتر از کارهای تک نگاری و یا حتی کارهایی است که فقهاء عظام انجام دادهاند زیرا فقهاء بر اساس نگاه کلی که در حوزه هست و بیشتر به روایات باب توجه میشود موضوع را نگاشتهاند و لذا گاهی از آیات صریح در موضوع خاص نیز غفلت شده است ایشان در همین باره با طرح موضوع تعزیر در فقه اسلامی که یک موضوع حکومتی است فرمودند در این موضوع آثار فقهاء را که ملاحظه میکنیم میبینیم برخی آیات مربوط به تعزیر نیست و اساسا به صراحت به موضوع امر به معروف و نهی از منکر است را در بحث تعزیر مطرح کرده و بر جواز تعزیر به آن استناد کردهاند و برخی آیات که ارتباط دارند اما با واسطه ولی در همین موضوع بسایری از آیات است که اصلا به آن توجه نشده است و میتوان جواز تعزیر را از آن استنباط کرد در همین باره داستان حضرت موسی و هارون و نیز داستان یوسف و برادرانش را به عنوان شاهد مثال مطرح و از باب اینکه احکام ادیان گذشته تا دلیلی بر نسخ آن در اسلام نداشته باشیم به عنوان حکمی اسلامی تلقی خواهد شد حکم تعزیر سارق و یا تعزیر کسی که در انجام وظیفهاش کوتاهی کرده است را میتوان استخراج کرد
در ادامه چند تن از حضار نیز به ایراد سخن پرداخته و نکاتی را مطرح کردند.
و در نهایت دبیر جلسه با توجه به مطالب مطرح شده نکاتی را به عنوان جمعبندی مطرح کرد که به شرح زیر است.
۱. مداخلی که در اینجا تا کنون انجام شده کاری محتوایی بوده و با نگاهی قرآنی انجامشده است.
۲. تاکنون حدود ۸٪ کار انجام شده است.
۳. کاری که الان مانند منشور و امثال آن پیشنهاد میشود ساماندهی جدید است که با توجه به کارهای گذشته و با سرعت باید اقدام شود.
۴. باید هستهای تشکیل داد و در رابطه با آن تلاش کرد.
۵. همچنین در بحث تأمین مباحث جدید باید تأمل شود و در این باره باید متخصصین علوم سیاسی جذب شود.
۶. نشر وظیفه مسئولین است که باید با جدیت پیگیری شود.
۷. نیازسنجی نهادهای حکومتی در محدوده حکمرانی انجام شود.
۸. دانشنامه سیاست پیگیری شود.