ملکی راد
یادداشت حجت الاسلام محمود ملکی راد عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ماه مبارک رمضان و تربیت عبادي منتظران / محمود ملکی راد

از دیدگاه جهان‌بيني اسلامي، هدف و غايت عبادات، تعالي و ترقي معنوي انسان است. اهميت اين امر موجب شده تا خداوند هدف خلقت جن و انس را عبادت معرفي نمايد.  بدین جهت در دین اسلام امور عبادي مورد تأکيد بسيار قرار گرفته است. خداوند با تأکيد بر اين نکته و با يادآوري نماز به‌عنوان يکي از مصاديق با ارزش عبادت، در اين زمينه به پيامبر(ص) يادآور می‌شود تا آن‌حضرت به خانواده‌ها اين مطلب را تذکر دهند: «افراد خانواده و کسان خود را به نماز فرمان ده و بر آن پافشارى كن‏»  
با توجه به اهمیت و جایگاه تربیت عبادی از یک طرف و اهمیت عبادت در ماه مبارک رمضان از طرف دیگر، انجام عبادت و جدیت بر ای آن به‌خصوص در ماه مبارک رمضان را می‌توان يکي از ویژگی‌های منتظران برشمرد. گرچه اهتمام به اين امور وظيفه همگان است؛ اما منتظران از اين جهت وظيفه مضاعفي دارند و بي توجهي يا کم توجهي آنان در اين زمينه بر حالت انتظارشان لطمه مي‌زند و با آن ناسازگار خواهد بود. ضرورت توجه بيشتر این مطلب برای منتظران را می‌توان از رواياتي که مبيّن وظايف آن‌ها است، به‌دست آورد. روایات را می‌توان بر دو دسته تقسیم نمود:
1. یک دسته از روایات به‌صورت مستقیم ویژگی‌های یاران امام مهدی(ع) را مطرح نموده¬اند که از منطوق این دسته از روایات می‌توان ویژگی عبادی منتظران را به‌دست آورد.
نظير اين روايت که می‌گوید: «ياران امام عصر(ع) در بعد عبادت فردي و خودسازي، از راز و نيازهاي شبانه برخوردارند و عاشقانه با پروردگار خويش نجوا مي‌کنند و در بعد عبادت اجتماعي، داراي قلبي محکم و از شجاعت مثال زدني برخوردارند».  در روايت ديگر با تأکيد بر اين مطلب در وصف ياران امام عصر(ع) آمده است: «آنان در عبوديت و بندگي و اطاعت خدا بسيار سخت کوشند».  
در اين روايات به ويژگي عبادي ياران بيشتر توجه شده است؛ از آنها بر می‌آید جامعه‌اي که در آستانه ظهور قرار می‌گیرد گرچه ممکن است به انواع مختلفي از انحرافات دچار ‌شود اما در عين حال، صلاح و نيکي هرگز به حد صفر نمي‌رسد؛ زيرا همين ياران در چنين جوامعي تربيت خواهند شد. بنابراين برخورداري اين افراد از چنين معنويت و وارستگي، نشان دهنده تربيت عبادي و معنوي آنان است.
2. دسته دیگر از روایات گرچه به‌صورت مستقیم بر وجود چنین ویژگی در منتظران اشاره ندارند و به اصطلاح منطوق این دسته از رویات بر آن دلالت ندارد؛ اما از مفهوم آن‌ها می‌توان به ضرورت تربیت عبادی منتظران پی برد. در اين‌جا با دسته‌بندی این روایات به مضامین آن‌ها توجه بیشتری می‌کنیم.
الف) دسته‌ای از روايات بر آمادگي همه جانبه منتظران براي ظهور دلالت دارند، قطعا يکي از پيش زمینه‌های آمادگي براي ظهور، توجه به انجام واجبات و ترک محرمات است.
از امام صادق(ع) در اين زمينه نقل شده: «هر يك از شما بايد خود را براى خروج قائم آماده كند».  از دلالت التزامي اين روايت که بر آمادگي همه جانبه دلالت می‌کند، می‌توان بر آمادگي از جهت عبادات و انجام فرائض ديني نیز استدلال نمود؛ زيرا عدم توجه به آن هرگز فرد را در شمار منتظران به حساب نخواهد آورد. بنابراين يکي از شرايط عمومي منتظران را بايد انجام فرايض و ترک محرمات دانست.
ب) دسته‌ای از روايات بر معرفت بسيار بالاي منتظران نسبت به خداوند دلالت دارند، قهرا چنين معرفتي موجب می‌شود تا آن‌ها نسبت به انجام دستورات الهي احساس مسئوليت داشته باشند و با حساسيت بيشتري به آن‌ها توجه نمايند. از امام صادق(ع) در اين زمينه نقل شده که «ياران امام و منتظران قایم آل محمد(ص) داراي قلوب مستحکم و همانند آهن شکست ناپذير بوده و شک و شبهه‌اي نسبت به خداوند در قلوب‌شان راه ندارد»  از همين دسته برخي از روايات دلالت می‌کنند کسانی‌که در آخرالزمان زندگی می‌کنند از يقين بالايی برخوردارند.
از رسول اکرم(ص) نقل شده که به حضرت علي(ع) فرمودند:
«اي علي عظيم‌ترين مردمان از حيث يقين کساني هستند که در آخرالزمان مي‌آيند، در حالي‌که رسول و نبي را نديده‌اند و محجوب از حجت‌اند، فقط از روي نوشته (سواد و بياض) يعني «کتاب» ايمان مي‌آورند».
در کلام ديگري رسول خدا(ص) از اين افراد به‌عنوان برادران خويش ياد می‌کند، بدون اين‌که آن‌حضرت را ديده باشند، به وي ايمان مي‌آورند، و او را دوست دارند و به او عشق مي‌ورزند و وي را تصديق مي‌کنند. آن‌حضرت به اصحاب‌شان فرمودند:‏
«شما اصحاب من هستيد اما برادران من كسانى هستند كه بعد از شما مى‏آيند و به من ايمان مى‏آورند و مرا دوست دارند و يارى می‌کنند و تصديق مي‌نمايند و مرا هم نديده‏اند اى كاش من برادران خود را مي‌ديدم‏».
 قهرا وجود چنين ایمان و يقيني در برادران پیامبر(ص) موجب می‌شود تا افراد در انجام کليه فرامين الهي احساس مسئوليت بيشتري داشته باشند.
ج) دسته‌ای از روايات بر ارتقای سطح عقلانيت و خردورزي منتظران دلالت دارند و به‌جهت بالا بودن معرفت‌شان نسبت به امامت، غيبت امام(ع) براي‌شان مانعي ايجاد نمی‌کند مثل اينکه در زمان حضور امام(ع) به‌سر مي‌برند.
امام سجاد(ع) به ابوخالد فرمودند:
«اى ابا خالد! مردم زمان غيبت آن امام، كه معتقد به امامت و منتظر ظهور او هستند از مردم هر زمانى برترند، زيرا خداى تعالى عقل و فهم و معرفتى به آن‌ها عطا فرموده است است كه غيبت نزد آنان به منزله مشاهده است، و آنان را در آن زمان به مانند مجاهدين پيش روى رسول خدا(ص) كه با شمشير به جهاد برخاسته‏اند قرار داده است، آنان مخلصان حقيقى و شيعيان راستين ما و داعيان به دين خداى تعالى در نهان و آشكارند.»
بنابراين هنگامي که منتظران از چنين فهم و معرفتي برخوردار باشند بي‌شک هم واقف به همه وظايف ديني خويش مي‌شوند و هم عامل به آن‌ها خواهند بود، و تلاش‌شان بر اين خواهد بود که نه عمل واجبي از آن‌ها ترک شود و نه کار حرامي از آن‌ها سر زند.
د) مضمون دسته‌ای از روايات اين است‌که منتظران باید مبلّغ دين الهي ‌باشند و بسته به شرايط به‌صورت علني و پنهاني مردم را به دين الهي دعوت ‌کنند. امام سجاد(ع) در اين زمينه نقل شده: «مردم زمان غيبت آن امام، معتقد به امامت و منتظر ظهور او هستند... و داعيان به دين خداى تعالى در نهان و آشكارند».
روشن است وقتي منتظران خودشان مبلّغ دين الهي باشند و حلال و حرام الهي را براي ديگران تبليغ نمايند حتما در رتبه قبل، خودشان عارف به آن‌ها بوده و از باب تإثير تبليغ خود عامل به آن‌ها نيز بايد بوده باشند، زيرا در صورت عمل نکردن به تکاليف الهي هرگز نمی‌توانند منتظر ظهور بوده باشند.
ه) مضمون برخي از روايات اين است‌که منتظران انسان‌هاي مخلص‌اند. امام سجاد(ع) در توصيف ويژگي منتظران می‌فرماید: «آنان به حق مخلص‌اند».  از نظر اخلاقي مقام مخلصين بسيار والا و با ارزش تلقي می‌شود و شايد کمتر افرادي باشند که بتوانند به اين مقام نايل گردند. بنابراين نيل منتظران به اين مقام بیان‌گر بالا بودن سطح معنوي و اخلاقي آنان است، قطعا آنان با انجام کليه دستورات الهي به چنين مقامي مي‌رسند و در حقيقت انجام تکاليف ديني از ابتدايي‌ترين رسالتي است که منتظران در سير و سلوک معنوي و عبوديت الهي براي خود ترسيم کرده‌اند.
بر طبق روايات ياد شده يکي از وظايف مهم بلکه مهم‌ترین وظيفه فرد مسلمان خصوصا منتظر و پيرو امام زمان(ع) انجام تکاليف ديني اعم از انجام واجبات و ترک محرمات است. زيرا توجه به اين امر موجب می‌شود تا شخص قرب الهي پيدا کند و به مقام مخلصين بار يابد. در احادیث و روايات نيز بر اين مطلب تصريح و تأکيد شده است. اسحاق بن اسماعيل نيشابورى می‌گوید حسن بن علي(ع) براى او نوشت:
«خداوند كه به فضل و رحمت خويش واجبات را براى شما تعيين نموده نه از جهت احتياج خودش به انجام آن، بلکه اين به‌واسطه رحمت او به شما است تا پاك از ناپاك شناخته شود و دلهاي‌تان صفا يابد و قلب‌هاى شما روشن گردد و به رحمت خدا بر يكديگر سبقت گيريد و مقام‏هاى شما در بهشت افزون گردد».


 
منبع: تولید محتوای پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
کلمات کليدي
یادداشت
 
امتیاز دهی
 
 


مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید ترین مطالب
[Part_Lang]
[Control]
تعداد بازديد اين صفحه: 993
Guest (PortalGuest)

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي - دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم
مجری سایت : شرکت سیگما