پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی /تعارض اصل و ظاهر

تعارض اصل و ظاهر

نویسنده ارجمند که سالیانی در سمت قضا و مدیریت این کار بزرگ و سخت، تلاش قابل تقدیری داشته است، در این پژوهش، به بررسی تعارض اصل و ظاهر در قضای اسلامی پرداخته و تلاش کرده است با بهره گیری از حوزه نظر، به عمل برسد و با بررسی و جمع بندی ابتکاری خود، معیاری روشن و کارآمد برای حلّ تعارض اصل و ظاهر ارائه کند.

تعارض میان ظاهر و اصل از جنبه های نظری و کاربردی در حوزه¬های اصول فقه، فقه و حقوق مورد بحث عالمان قرار گرفته است و یکی از مهمترین مواقع کارایی این موضوع در رفع اختلاف و احقاق حقوق انسان¬هاست که در حوزه قضاء و در مسیر دادرسی انجام می شود؛ چرا که در مقام ارزیابی ادله طرفین دعوی، گاهی ظاهر با اصل تعارض پیدا می کند. دادرس و قاضی نیز در مواردی که اصل و ظاهر هر دو در یک دعوا به نفع یکی از طرفین نیست بلکه اصل به نفع یک طرف و ظاهر به نفع دیگر است، با بررسی اصل و ظاهر بر اساس مبنای فقیهان، به ترجیح یکی بر دیگری به داوری می نشیند؛ این در حالی است که در متون حقوقی متداول و در رویه قضایی جاری، حکم و معیار روشنی در این زمینه وجود ندارد.